Αυτοματική γραφή με Τεχνικές Αφήγησης

Σεμινάρια Τέχνης στην Αθήνα

Κύκλος Ελαφρώς Προχωρημένων στη Δημιουργική Γραφή

Συντονιστές: Θράσος Καμινάκης (Αυτοματική Γραφή) εναλλάξ κάθε δεύτερη Τρίτη από 11 Νοεμβρίου με τη Χριστίνα Οικονομίδου (Τεχνικές Αφήγησηςεναλλάξ κάθε δεύτερη Τρίτη από 4 Νοεμβρίου.

Συναντήσεις και Ώρες: Από Τρίτη σε Τρίτη για 8 ή 16 φορές και ώρες 20:30 – 23:30.

Τα Μαθήματα με τη Χ. Οικονομίδου είναι: Τρίτες 2014: 10 & 18/11, 2 & 16/12, Τρίτες 2015: 13 & 27/1, 10 & 24/2

Τα Μαθήματα με το Θ. Καμινάκη είναι: Τρίτες 2014: 11 & 25/11, 9/12, Τρίτες 2015: 20/1, 3 & 17/2, 3/3 & 17/3

Περί αυτοματικής γραφής

«Η αυτοματική γραφή και η γλώσσα (αφηγηματική ροή) των ονείρων πλεονεκτούν με το να μας χαρίζουν ένα κλειδί που ξεκλειδώνει αμέσως αυτό το πολύ – επίπεδο μουσικό κουτί που λέγεται Άνθρωπος»

Αντρέ Μπρετόν

Η Αυτοματική Γραφή σήμερα στο Μικρό Πολυτεχνείο:

Μέχρι και τα τέλη της Δεκαετίας του ’90 είναι αλήθεια πως η Αυτοματική Γραφή έτεινε να παραμένει συνδυασμένη με τα χρόνια των Γάλλων Σουρεαλιστών και τον τρόπο που επηρέασε την σύγχρονη Ψυχανάλυση αλλά και την Μεταφυσική Θεώρηση του Κόσμου.

Αργότερα ένας κύκλος από σεμινάρια Αυτοματικής Γραφής στόχευε συνήθως στο ξεπέρασμα του ποιητικού λόγου και την μύηση σε λογοτεχνικά είδη όπως το μυθιστόρημα, το διήγημα, το θεατρικό έργο,το σενάριο, κλπ

Τώρα η Αυτοματική Γραφή αποκτά μια ξεχωριστή θέση στα 8 μαθήματα που παραδίδει ο Θράσος Καμινάκης:

Ξαναγίνεται ένα παιχνίδι λεξιλαγνείας ενώ κατ’ ουσίαν παραμένει μια ευφυής τεχνική συγγραφής που (μέσα από μια συνειρμική διαδικασία) οριοθετεί εκ νέου τον γραπτό λόγο και δεν εκτοπίζει το νόημα αλλά «δίνει στο λόγο μας το ίδιο του το βάρος» μέσα από την ενδελεχή σχέση σημαίνοντος και σημαινόμενου.

Πως;

Μέσα από τον στόχο οι Συμμετέχοντες να δουλεύουν ένα ενιαίο κείμενο σε κάθε συνεδρία και μάλιστα επί τόπου εντός του μαθήματος όπου μια (1) τουλάχιστον ολόκληρη ώρα αφιερώνεται στο γράψιμο.

Εμείς τι θα κάνουμε;

Σε εποχές που ο τρόπος γραφής μας άλλαξε, που τα πλήκτρα ενός υπολογιστή αντικαθιστούν τα μολυβάκια μας και φέρνουν πιο μπροστά το μέρος εκείνο του λόγου που είναι η εικόνα,η αυτοματική γραφή είναι επίκαιρη ακόμα και σαν παιχνίδι αναζήτησης του Εγώ και σαν άσκηση επικοινωνίας για να συναντηθούμε με τον Άλλον.

Αυτός ο άλλος αν δεχτούμε ότι είναι ο Συγγραφέας μέσα μας, θα του ζητήσουμε να εκτεθεί κανονικά και θα τον προστατέψουμε σε αυτή του την έκθεση με το συνεργαζόμενο σεμινάριο της Χριστίνας Οικονομίδου «ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ». Έτσι κάθε Συμμετέχων θα έχει την τύχη από τη μια σε 3 ξεχωριστές ώρες κάθε δεύτερη Τρίτη (με συντονιστή τον Θράσο Καμινάκη) να βιώνει τον «ελεύθερο αφηγητή, τον σχεδόν προφορικό» που κρύβει μέσα του γράφοντας και κάνοντας ασκήσεις εντός του σεμιναρίου, κι από την άλλη στην επόμενη συνάντηση με την Χριστίνα Οικονομίδου, να συνδέει τις συνειρμικές του εμπειρίες με την καλοδουλεμένη φόρμα μέσα από τις ασκήσεις που πήρε για Homework.

Ας δούμε τι περιλαμβάνει και το συμπληρωματικό Σεμινάριο «Τεχνικές Αφήγησης».

Οι ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ και η λειτουργία τους:

  1. Για το Ύφος του Σεμιναρίου:

Μιλάμε πολύ συχνά για την πειστικότητα ενός κειμένου. Τι σημαίνει αυτό;

Κάθε αναγνώστης, (κι εμείς πρώτα απ’ όλα σαν αναγνώστες του εαυτού μας) έχει αναπτύξει συνειδητά ή ασυνείδητα ένα βασικό κριτήριο, ακόμα και αν δεν μπορεί να το εκφράσει: Μπορεί να αντιληφθεί πότε ένα κείμενο είναι αληθινό και πότε όχι. Είτε πρόκειται για ένα ελεύθερο κείμενο, δοκίμιο είτε πρόκειται για ποίημα, για αφήγημα, για παραμύθι ο μόνος τρόπος για να γίνει ένα κείμενο πειστικό –συνεπώς και ενδιαφέρον- είναι να λέει αλήθεια. Πόσο συμβατό όμως είναι αυτό με τη μυθοπλασία;

Μπορούμε να αναλωνόμαστε σε προσωπικές/εξομολογητικές αφηγήσεις;

Σε καμία περίπτωση. Ο Ιδιωτικός Λόγος δεν αφορά σχεδόν κανένα και δεν κρύβει κανένα μύθο, που να έχει νόημα να ακουστεί. Κάθε μύθος έχει στον πυρήνα του ένα προσωπικό στοιχείο, την ανάγκη να εκφράσουμε κάτι που ταλαιπώρησε τη σκέψη μας ή και την ψυχή μας, κάτι που έχει εγγραφεί με τρόπο ιδιαίτερο στη μνήμη και στην ψυχοσύνθεσή μας.

Για να μπορέσουμε να φύγουμε από το ιδιωτικό θα πρέπει πρώτα να προσδιορίσουμε το προσωπικό;

Ακριβώς. Επιλέγοντας τα κομβικά σημεία της αφήγησης του εαυτού μπορούμε να αφηγηθούμε τους άλλους, να αποκαλύψουμε τον πραγματικό/φανταστικό κόσμο που μας περιβάλλει. Να χρησιμοποιήσουμε, δηλαδή, σωστά το πρίσμα που αποτελεί ο καθένας μας ξεχωριστά για να αφηγηθούμε τον κόσμο έτσι που να εκφράζει όχι μόνον εμάς αλλά και τους άλλους.

  1. Για το Περιεχόμενο του Σεμιναρίου:

  • Ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο και σημείο εκκίνησης αυτού του σεμιναρίου είναι το χτίσιμο ενός χαρακτήρα / ήρωα και στην πορεία επεξεργαζόμαστε επιμέρους στοιχεία που καθορίζουν τη θέση του μέσα στην αφήγηση (α’ ρόλος, β’ ρόλος κ.λπ.).

  • Ασκούμαστε, επίσης, στις τεχνικές αφήγησης (κομβικά σημεία, όρια, κορυφώσεις, προσχήματα κτλ.) μέσα από προσωπικές και γενικές ασκήσεις, χωρίς όμως να προτείνονται «συνταγές» αλλά εστιάζοντας, αντίθετα, στην προσωπική γλωσσική και εκφραστική ανατροπή.

  • Οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται πολύ σύντομα ότι το κίνητρο του συγγραφέα κινητοποιεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη σε κάθε αφήγηση, γιατί το θέμα και τα ίδια τα πρόσωπα / ήρωες χάνουν την όποια λάμψη τους και μένουν μετέωρα αν δεν υπάρχει ένας στοιχειώδης αφηγηματικός ιστός αλλά και ένα προσωπικό (αλλά όχι ιδιωτικό) λεκτικό σύμπαν να τα φιλοξενήσει.

  • Η οπτική γωνία του αφηγητή είναι κάτι ακόμα που μας απασχολεί έντονα σ’ αυτό το εργαστήρι. Ξεκινώντας από την αφήγηση σε Α’ πρόσωπο διανύουμε όλη την απόσταση που «χωρίζει» το ιδιωτικό από το κοινό αλλά και προσωπικό/αληθινό. Τόσο τεχνικά (πρωτοπρόσωπη, δευτεροπρόσωπη, τριτοπρόσωπη αφήγηση ή Παντογνώστης αφηγητής;) όσο και ουσιαστικά, οι συμμετέχοντες καλούνται να δοκιμαστούν πάνω σε όλες τις πιθανές οπτικές. Άλλωστε, οι ήρωές μας είναι αληθινά ή και φανταστικά πρόσωπα με τα οποία, όμως, αναπτύσσουμε μια στενή προσωπική σχέση που προκύπτει από την δέσμευσή μας να τα αφηγηθούμε.

  • Δίνονται ασκήσεις τεχνικής, επινόησης, διατύπωσης, ύφους και ρυθμού καθώς και οι απαραίτητες κατευθύνσεις στον κάθε συμμετέχοντα ξεχωριστά ενώ δοκιμάζονται όλοι και σε διαφορετικά είδη λόγου / αφήγησης.

  1. Για το Στόχο & τους «Στοχευτές» του εργαστηρίου σε συνεργασία με αυτό της Αυτοματικής :

Στόχος πάντα είναι να αποκτήσουν οι συμμετέχοντες την ικανότητα να σκιαγραφούν πειστικούς χαρακτήρες και να γράφουν μεστές ιστορίες ή και να αναπτύσσουν τις ιδέες τους πάνω σε ένα καμβά με χαρακτηριστικά αφήγησης / μαρτυρίας. Η Αυτοματική Γραφή θα έχει το ρόλο της «Εμπνευσμένης Ώρας» εκεί που ξαφνικά παίρνει φωτιά το γραφείο μου από τις ιδέες και στρώνομαι και γράφω. Υπό μίαν έννοια θα λειτουργεί ως τρίωρο Προπόνησης ή Φροντστήριο Επινοήσεων σχετικά με το μάθημα των Τεχνικών Αφήγησης.

Το διπλό εργαστήριο απευθύνεται σε όσους έχουν ασχοληθεί κατ’ ιδίαν ή σε ομάδα για ένα χρονικό διάστημα με τη δημιουργική γραφή, ενώ τα δύο σκέλη του θέλουν το ένα να αποτελεί εφαλτήριο έμπνευσης και εφόδιο για το άλλο. Ιδανικός Συνδυασμός για πρωτόπειρους συγγραφείς που έχουν ήδη «εκτεθεί» ή θέλουν να κινητοποιηθούν ώστε να το τολμήσουν.

Σημείωση: Τα 2 σκέλη λειτουργούν και ως αυτόνομα σεμινάρια που ο κάθε Συμμετέχων μπορεί να βιώσει επιλεκτικά.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ:

Λίγα Ιστορικά Στοιχεία και η Χρήση του Αυτοματισμού σήμερα:

Μέσα από τις εμπειρίες τους από τον παραληρηματικό λόγο των γάλλων τραυματιών στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι νεαροί τότε στρατιώτες – ιατροί Αντρέ Μπρετόν – Λουί Αραγκόν μυήθηκαν σε μια γλώσσα ονειρική, πολύ κοντινή στην υπερφυσική εμπειρία, τον πόνο, την τρέλα και στην μεταμόρφωση της σε Τέχνη.

Έτσι κοντά στα μισά του αιώνα ο Μπρετόν διαδήλωνε ότι ο αυτοματισμός είναι «το πιο άρτιο μέσον ώστε να διαταραχθούν οι παραδοσιακές θέσεις περί ομορφιάς και να υποδαυλιστεί ταυτοχρόνως η βαθύτερη γνώση μας για τις εσώτερες ασυνείδητες επιθυμίες μας».

Πίσω από την αυτοματική γραφή λοιπόν δεν υπέβοσκε κανένα μανιφέστο ιδεαλιστικής φιλοσοφίας που θα αποθέωνε μια γνώση και θα διεκδικούσε μια μέθοδο για διαυγή εκφορά της σκέψης.

Ο γάλλος σουρεαλιστής δηλώνει το 1933 ότι «έχει παραδοθεί τυφλά στους θησαυρούς του υποκειμενισμού» ακριβώς τη στιγμή που ο λόγος του κατορθώνει να δραπετεύει από τον έλεγχο της Λογικής και της συνειδητής επιθυμίας.

Σήμερα η αυτοματική γραφή θα μπορούσε να οριστεί πρακτικά ως εξής:

Γράφοντας όσο πιο γρήγορα γίνεται,

χωρίς μουτζούρες και σβησίματα,

δίχως καν ηθικές ή αισθητικές δεσμεύσεις,

ότι περνά από το νου τη στιγμή της γραφής,

τα «έργα» που προκύπτουν

δεν είναι παρά προσμίξεις και ασκήσεις ύφους (pastiches)

με μοναδικό στόχο να ενεργοποιήσουν και να αξιοποιήσουν

το ταλέντο και την αυθεντικότητα του γράφοντος .

Αν ο Μπρετόν θεωρείται ο πάπας του αυτοματισμού στη λογοτεχνία πολλοί είναι οι λογοτέχνες του 20ου αιώνα που χρησιμοποίησαν και προέκτειναν την αυτοματική (ή συνειρμική) διαδικασία στο γράψιμο με εξαιρετικά αποτελέσματα και όχι κατ’ ανάγκη περιορισμένα στην ποιητική γλώσσα.

Από τα «Άσματα του Μαλντορόρ» του Λωτρεαμόν και τον «Τρελό Έρωτα», μέχρι τα αφηγήματα του Γιώργου Χειμωνά η αυτοματική διαδικασία καταθέτει διαχρονικά και χωρίς πατρίδα, σε κάθε γλώσσα, μικρά λογοτεχνικά αριστοτεχνήματα αλλά και ένα αδιαπραγμάτευτο εργαλείο στην προσπάθεια να γνωρίσει ο καθένας τον εαυτό του γράφοντας πέρα από την όποια ψυχαναλυτική προσέγγιση.




ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

Εκδηλώνοντας από νωρίς το ενδιαφέρον σας έχετε προτεραιότητα στην κράτηση θέσης. To κάθε ένα από τα εργαστήρια έχει το δικό του κόστος. Ο αριθμός των θέσεων είναι περιορισμένος. Απαιτείται έγκαιρη προκράτηση. Τηρείται σειρά προτεραιότητας.




ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΤΗΝ ΦΟΡΜΑ ΜΕ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ