Πριν από λίγο καιρό ξεκίνησε στο Μικρό Πολυτεχνείο ένας κύκλος από σεμινάρια αυτοματικής γραφής με στόχο το ξεπέρασμα του ποιητικού λόγου και την μύηση σε λογοτεχνικά είδη όπως το μυθιστόρημα, το διήγημα, το θεατρικό έργο, το μονόλογο, την εξομολογητική γραφή κλπ
Διάρκεια 8 συναντήσεις 2 ½ ωρών (20 ώρες)
Κάθε δεύτερη Κυριακή, 17:00 – 19:30
Έναρξη Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2009
Συντονιστής: Θράσος Καμινάκης
Περί αυτοματικής γραφής
«Η αυτοματική γραφή και η γλώσσα (αφηγηματική ροή) των ονείρων πλεονεκτούν με το να μας χαρίζουν ένα κλειδί που ξεκλειδώνει αμέσως αυτό το πολύ – επίπεδο μουσικό κουτί που λέγεται Άνθρωπος»
Αντρέ Μπρετόν
H αυτοματική γραφή αποκτά μια ξεχωριστή θέση που την διαχωρίζει από τον τρόπο που συνηθίζεται να την συνδυάζουμε:
δηλαδή ως ένα παιχνίδι λεξιλαγνείας που με αντικείμενο την ποίηση ξεκίνησε στα χρόνια των γάλλων σουρεαλιστών και επηρέασε την σύγχρονη ψυχανάλυση αλλά και την μεταφυσική θεώρηση του κόσμου.
Στην ουσία παραμένει μια ευφυής τεχνική συγγραφής που (μέσα από μια συνειρμική διαδικασία) οριοθετεί εκ νέου τον γραπτό λόγο αντί να αυθαιρετεί και δεν εκτοπίζει το νόημα αλλά «δίνει στο λόγο μας το ίδιο του το βάρος» μέσα από την ενδελεχή σχέση σημαίνοντος και σημαινόμενου.
Μέσα από τις εμπειρίες τους από τον παραληρηματικό λόγο των γάλλων τραυματιών στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι νεαροί τότε στρατιώτες – ιατροί Αντρέ Μπρετόν – Λουί Αραγκόν μυήθηκαν σε μια γλώσσα ονειρική, πολύ κοντινή στην υπερφυσική εμπειρία, τον πόνο, την τρέλα και στην μεταμόρφωση της σε Τέχνη.
Έτσι κοντά στα μισά του αιώνα ο Μπρετόν διαδήλωνε ότι ο αυτοματισμός είναι «το πιο άρτιο μέσον ώστε να διαταραχθούν οι παραδοσιακές θέσεις περί ομορφιάς και να υποδαυλιστεί ταυτοχρόνως η βαθύτερη γνώση μας για τις εσώτερες ασυνείδητες επιθυμίες μας».
Πίσω από την αυτοματική γραφή λοιπόν δεν υπέβοσκε κανένα μανιφέστο ιδεαλιστικής φιλοσοφίας που θα αποθέωνε μια γνώση και θα διεκδικούσε μια μέθοδο για διαυγή εκφορά της σκέψης.
Ο γάλλος σουρεαλιστής δηλώνει το 1933 ότι «έχει παραδοθεί τυφλά στους θησαυρούς του υποκειμενισμού» ακριβώς τη στιγμή που ο λόγος του κατορθώνει να δραπετεύει από τον έλεγχο της Λογικής και της συνειδητής επιθυμίας.
Σήμερα η αυτοματική γραφή θα μπορούσε να οριστεί πρακτικά ως εξής:
Γράφοντας όσο πιο γρήγορα γίνεται,
χωρίς μουτζούρες και σβησίματα,
δίχως καν ηθικές ή αισθητικές δεσμεύσεις,
ότι περνά από το νου τη στιγμή της γραφής,
τα «έργα» που προκύπτουν
δεν είναι παρά προσμίξεις και ασκήσεις ύφους (pastiches)
με μοναδικό στόχο να ενεργοποιήσουν και να αξιοποιήσουν
το ταλέντο και την αυθεντικότητα του γράφοντος .
Αν ο Μπρετόν θεωρείται ο πάπας του αυτοματισμού στη λογοτεχνία πολλοί είναι οι λογοτέχνες του 20ου αιώνα που χρησιμοποίησαν και προέκτειναν την αυτοματική (ή συνειρμική) διαδικασία στο γράψιμο με εξαιρετικά αποτελέσματα και όχι κατ’ ανάγκη περιορισμένα στην ποιητική γλώσσα.
Από τα «Άσματα του Μαλντορόρ» του Λωτρεαμόν και τον «Τρελό Έρωτα», μέχρι τα αφηγήματα του Γιώργου Χειμωνά η αυτοματική διαδικασία καταθέτει διαχρονικά και χωρίς πατρίδα, σε κάθε γλώσσα, μικρά λογοτεχνικά αριστοτεχνήματα αλλά και ένα αδιαπραγμάτευτο εργαλείο στην προσπάθεια να γνωρίσει ο καθένας τον εαυτό του γράφοντας πέρα από την όποια ψυχαναλυτική προσέγγιση.
Σε εποχές που ο τρόπος γραφής μας άλλαξε, που τα πλήκτρα ενός υπολογιστή αντικαθιστούν τα μολυβάκια μας και φέρνουν πιο μπροστά το μέρος εκείνο του λόγου που είναι η εικόνα, η αυτοματική γραφή είναι επίκαιρη ακόμα και σαν παιχνίδι αναζήτησης του Εγώ και σαν άσκηση επικοινωνίας για να συναντηθούμε με τον Άλλον.
Δομή των συναντήσεων Του Σεμιναρίου της Αυτοματικής Γραφής
Στις δύο με τρεις πρώτες συναντήσεις θα κατανοήσουμε τους αυτοματικούς κώδικες και θα τους χρησιμοποιήσουμε ως εργαλεία έμπνευσης ξεπερνώντας το φόβο της λευκής σελίδας και κινητοποιώντας το Εγώ μας να γράψει σε πρώτο πρόσωπο τις πιο «αυτοματικές» του ιστορίες.
Σε κάθε επόμενη συνάντηση θα αγγίζουμε ένα διαφορετικό είδος του γραπτού λόγου (ποίημα, διήγημα, παραμύθι, μονόπρακτο, μονόλογος κλπ) και θα ανιχνεύουμε τα μυστικά του, πάντα με κύριο άξονα τις μεταμορφώσεις του Εγώ μας και τους αυτοματικούς κώδικες που θα συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε αλλά και τους νέους που θα μάθουμε να επινοούμε.
Σε κάθε περίπτωση θα μαθαίνουμε έξυπνα παιχνίδια γραφής («ψυχογραφήματα») που θα μπορούμε να παίζουμε με τους φίλους μας, αν δεν αποφασίσουμε να γράψουμε ένα μεγάλο έργο κάπου στην πορεία του σεμιναρίου…
Ο Θράσος Καμινάκης γεννήθηκε και σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες & Νομικά στην Αθήνα, Φιλοσοφία, Ιστορία, Εγκληματολογία και Κινηματογράφο στο Παρίσι. Συνεργάστηκε με σημαντικούς Γάλλους θεωρητικούς και κινηματογραφιστές όπως ο Marc Ferro, ο Eric Romer, και άλλοι. Συνεργάστηκε με ελληνικά περιοδικά ως ανταποκριτής σε διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου, δούλεψε αρκετά χρόνια στο χώρο της Διαφήμισης και σκηνοθέτησε στο θέατρο πολλές παραστάσεις.
Ίδρυσε στην Αθήνα το Pocket Theatre και διοργάνωσε το ομώνυμο φεστιβάλ.
Από το 2003 διευθύνει το Μικρό Πολυτεχνείο. Γράφει τα μουσικά παραμύθια για το συγκρότημα LSD. Διδάσκει δημιουργική γραφή και πρόσφατα στιχουργική σε συνεργασία με τη Δήμητρα Γαλάνη.
