Συνέντευξη του Φώτη Βλαστού σχετικά με τα μαθήματα μυθοπλασίας

Φώτης Βλαστός
Ο Φώτης Βλαστός στο Μικρό Πολυτεχνείο
  • Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με τη διδασκαλία της μυθοπλασίας;

Δουλεύοντας σαν κλινικός γιατρός, βίωσα πολλές φορές τη θεραπευτική επίδραση της αφήγησης στη διαχείριση επώδυνων συνθηκών, όχι μόνο για τους αρρώστους και τους οικείους τους, αλλά και για όσους αναλαμβάνουν τη φροντίδα τους. Αλλά και έξω από την νοσολογική πραγματικότητα, η ανάγκη της αφήγησης ελλοχεύει παντού, από την καθημερινή συναναστροφή μέχρι την κρατική απεύθυνση στους πολίτες.

Ζώντας επί χρόνια στο πολυπολιτισμικό Παρίσι, βίωσα επίσης την καταλυτική επίδραση της γλώσσας στη λογική και ψυχολογική επεξεργασία του ανθρώπινου περιβάλλοντος. Κατανοώντας τον κόσμο μέσα από τη γλώσσα, επιχειρούμε να συνεννοηθούμε, να αλληλοεπιδράσουμε. Μέσα στη γλώσσα ξαναπλάθουμε τον κόσμο, επιζητώντας να συμφιλιωθούμε με τα τραύματα που μας προκαλεί. 

 

  • Με ποιόν τρόπο τα μαθήματα μυθοπλασίας μπορούν να βοηθήσουν τον εκκολαπτόμενο συγγραφέα;

Στα μαθήματα αυτά, το πρώτο βήμα είναι να αποδεχθούμε το γρίφο του κόσμου, να συναντηθούμε με αναπάντητα ερωτήματα που μας απασχολούν. Κατακτούμε σταδιακά κάθε ερώτημα μέσα από τα εργαλεία της αφήγησης : αφηγηματικός χωρόχρονος, ήρωες, πλοκή. Καθένας και καθεμιά μας γίνεται ο σύντροφος στις ατομικές περιπλανήσεις της σκέψης και της φαντασίας των άλλων. Η διπλή αυτή καθοδήγηση (ο δάσκαλος και οι συμμαθητές) συγκροτούν έναν σταθερό ορίζοντα ώστε αυτές οι περιπλανήσεις να μη χαθούν μέσα στους μαιάνδρους της καθημερινότητας.

 

  • Ποιά είναι η δομή και ποιος ο στόχος του μαθήματος μυθοπλασίας;

Κάθε κύκλος αποτελείται συνήθως από 8 συναντήσεις, κάθε δεύτερη εβδομάδα. Για κάθε μαθητή ή μαθήτρια, μια αρχική ιδέα πλάθεται και εξελίσσεται παράλληλα με τις θεωρητικές αναζητήσεις και διδαχές: είναι η ιστορία που θα αναλάβει να μας αφηγηθεί. Όταν αυτή η ιστορία γίνεται κοίτη που επιτρέπει στα ιστορούμενα να τρέξουν ανεμπόδιστα, η θεωρία υποχωρεί προς όφελος της αφηγηματικής δράσης. Ο στόχος βρίσκεται εκεί απ’ όπου ο αφηγούμενος θα μπορέσει να δει το τέλος: δηλαδή, τη λύση του αινίγματος που ο ίδιος έχει απευθύνει στον εαυτό του.

 

  • Τι είδους γνώσεις απαιτούνται για την παρακολούθηση του τμήματος;

Συνήθως, όσοι παρατηρούν, σκέφτονται και διαβάζουν πολύ έχουν περισσότερα ερωτήματα ικανά να βηματοδοτήσουν τις αφηγήσεις τους. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει κάποια εγκύκλιος παιδεία που υπόσχεται την ευόδωση της αφηγηματικής προσπάθειας. Για το αφηγηματικό χέρι, η ποικιλία είναι εξίσου κινητήρια με την εμβάθυνση και η απορία εξίσου σημαντική με την πληρότητα.

 

  • Ποιες είναι οι υποχρεώσεις του μαθήματος για όσους επιλέξουν να το παρακολουθήσουν;

Οι υποχρεώσεις απορρέουν κυρίως από τη σχέση κάθε αφηγητή με τους ήρωές του, άρα με τον εαυτό του. Οι υπόλοιποι σεβόμαστε τις ιδιαιτερότητες και τις δυσκολίες του αφηγηματικού εγχειρήματος, μαθαίνουμε να το εμπνέουμε και όχι να το διατάζουμε. Μια ιστορία που γεννιέται μέσα στον κύκλο μας μπορεί να ολοκληρωθεί αργότερα, έξω απ’ αυτόν. Η χαρά μας είναι βέβαια να βλέπουμε ολοκληρωμένες ιστορίες και, αν μπορούμε, να τις βοηθάμε να φτάσουν στο δημόσιο φως.

 

  • Είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία στο τμήμα ή θα μπορούσε κάποιος να παρακολουθήσει επαρκώς τα μαθήματα μέσω διαδικτύου;

Τα μαθήματα μυθοπλασίας αντέχουν από τη φύση τους τη διαδικτυακή συνθήκη. Ανάλογα, λοιπόν, με τις λεπτομέρειες της ζωής του κάθε μαθητή, δημιουργούνται «ζωντανοί» ή διαδικτυακοί κύκλοι. Στην πράξη, η αλληλεπίδραση ανάμεσα σε δάσκαλο και μαθητές είναι συνεχής. Το διαδίκτυο μας εξασφαλίζει πολλούς τρόπους προστατευμένης διάδρασης, έτσι ώστε η «παρουσία» του καθένα για τους υπόλοιπους να γίνει μια αυτονόητη καθημερινότητα.